دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
اهمیت مزاج شناسی در طب ایرانی قسمت دوم
مزاج گرم و خشک(صفراوی)
مزاج در لغت به معنی " در هم آمیختن است . در طب سنتی مزاج به معنای کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه آمیختن ارکان چهار گانه (چهار عنصر آب، خاک، اتش و هوا) با یکدیگر و فعل و انفعال آنها در وجود یک جسم مرکب (مثل انسان) به وجود می آید.
ارکان چهار گانه در ساختار تمامی موجودات وجود دارند و آنچه تعیین کننده مزاج جسم مرکب است مقدار و نسبت موجود از هر کدام از این ارکان در وجود آن جسم است .
هر کدام از این ارکان دارای کیفیت مخصوص به خود است .
آب ، سرد و تر، هوا، گرم و تر، خاک، سرد و خشک، آتش، گرم و خشک است . ترکیب های متفاوت این کیفیات، مزاج فرد را مشخص می کند.
در افراد با مزاج گرم و خشک آتش غلبه دارد. در ویزگی های این افراد باید به دنبال رد پای آتش یعنی خصوصیات مرتبط با حرارت و خشکی باشید.
افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند جسمی: لاغر، چهره سفید رنگ دارند. ، سفیدی چشم این افراد به زردی می زند.
افرادی که طبع گرم و خشک دارند. اکثرا کم خواب هستند. زود عصبانی و زود آرام می شوند، پر جنب و جوش، پر انرژی، با هوش و پر حرف هستند.
این افراد به خوردن سبزیجات و خیار و کاهو تمایل دارند . به شیرینی جات تمایلی ندارند . تحمل گرما در فصل تابستان برای افراد با این مزاج قابل تحمل نیست . بهترین فصل برای این افراد فصل زمستان و سرما است .
تدابیری که برای مزاج گرم و خشک مناسب است : بهره مند شدن از هوای تازه و خنک
استفاده بیشتر از میوه و سبزیجاتی مثل کاهو و خرفه -6 ساعت خواب شبانه، یک ساعت چرت بعد از ظهر در تابستان- دستور تنفس و تمرینات ذهنی آرام بخش در شرایط فشار عصبی- ورزش در هوای خنک: صیح زود یا شامگاه-چرب کردن بینی با روغن بادام شیرین- پرهیز از نوشیدن زیاد چای و قهوه
پرهیز از بی خوابی و کم خوابی- پرهیز از عصبانیت، هیجانات روانی و زیاد حرف زدن
پرهیز از مصرف غذاهای گرم و خشک مخصوصاً در هوای گرم می باشد.
دکتر «جعفر ابوالقاسمی» متخصص طب سنتی ایرانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز